Flexibele endoscopen in de spotlights

Petra Wagener (36)
Medisch Instrumentatietechnicus bij het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen

Aan het woord is ditmaal Petra Wagener (36), Medisch Instrumentatietechnicus bij het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen. Zij is binnen haar vakgroep degene die verantwoordelijk is voor de flexibele endoscopen. Volgens haar een stuk techniek om bewondering voor te hebben.

‘Binnen het Canisius hebben we drie vakgroepen met elk vijf medisch instrumentatietechnici. Elke vakgroep heeft zijn eigen aandachtsgebied en binnen mijn vakgroep zijn de flexibele endoscopen mijn specialisme. De sterilisatie en desinfectie wordt bij ons in het ziekenhuis door de CSA gedaan – de Centrale Sterilisatie Afdeling. Ons ziekenhuis is, in vergelijking met bijvoorbeeld het Radboud, relatief klein, met een beperkt aantal vierkante meters waardoor wij het proces goed konden centreren.

Er zit uiteraard een efficiëntieslag in dat centreren: je hebt minder desinfectiemachines nodig en er is een concentratie van specialistisch opgeleid personeel. Bovendien is het reinigingsproces goed te controleren omdat het maar op één plek gebeurt.’

Schoon en vuil

‘De schone endoscopen worden in ons ziekenhuis gevacumeerd. Die verpakking is er om de scoop te beschermen tijdens het transport van de CSA naar de afdelingen. Maar verpakt betekent bij ons dus ook schoon, en open betekent niet gebruiken, ook niet als iemand de verpakking alleen open heeft gemaakt, maar toch voor een andere scoop kiest.

We hebben sinds kort een nieuwe desinfectiemachine van het merk Cantel, dat is net als de voorganger van Belimed een doorgeefmachine. Het doorgeef-principe werkt als een sluis: het gaat er aan de ene zijde vuil in en komt er aan de andere zijde schoon uit. Er is geen verbinding tussen beide ruimtes, je moet letterlijk omlopen. Dat is een extra beveiliging: je kan er niets uithalen aan de schone zijde als de wassing niet correct is beëindigd.’

Nieuwe desinfectiesystemen

‘We waren aan nieuwe desinfectiesystemen toe omdat de oude op leeftijd waren. De zes nieuwe apparaten zijn inmiddels allemaal geïnstalleerd. De vervanging ging gefaseerd omdat de CSA natuurlijk gewoon operationeel moet blijven. De technische trainingen voor ons personeel door onze leverancier hebben door corona wat vertraging opgelopen, maar hebben inmiddels allemaal plaatsgevonden of staan ingepland op de korte termijn.

Bij aanschaf en ingebruikname zijn veel verschillende mensen betrokken: de CSA, gebruikers, ICT, de DSMH (deskundige steriele medische hulpmiddelen), DSRD (deskundige scopen reinigen en desinfectie), die twee functies worden overigens bij ons door één persoon vervuld, en natuurlijk de medische technologie.

De nieuwe machines zijn zichtbaar in een cloud-omgeving. In deze omgeving kan er live meegekeken worden met de status van de machines en kunnen er heel gedetailleerde rapporten gedraaid worden. We zien precies hoe lang een bepaalde scoop met welk reinigingsmiddel (zeep, perazijnzuur) in contact is geweest. We kunnen ook zien of er een scoop is die meer storingen veroorzaakt en waarom. We kunnen heel gedetailleerd data genereren, tot op het niveau van radartjes en klepjes, dat maakt het voor ons leuk. En hierdoor kunnen wij sneller reageren op problemen.’

Technische focus

Ik heb soms wel zin om zelf te sleutelen

‘Mijn eigen focus ligt meer op het technische: als een gebruiker een klacht heeft over een endoscoop – bijvoorbeeld over de kwaliteit van het beeld – dan check ik of het apparaat nog aan de specificatie voldoet. Als de klacht van de afdeling gegrond is gaat het apparaat ter reparatie naar de leverancier – dat is in ons geval Olympus. De reparatie gebeurt ook vaak hier in huis, de leverancier komt naar ons toe. Wij sleutelen niet zelf aan de scopen omdat we daar de middelen niet voor hebben, al heb ik daar soms wel zin in. We krijgen wel training zodat we de onderdelen weten te benoemen en ook de klacht van de gebruiker goed kunnen uitvragen en beoordelen.

Met onze leverancier houden we kwartaalgesprekken. We bespreken dan de stand van zaken en de verbeterpunten. Zoals: we hebben een x-aantal endoscopen in huis en hoeveel daarvan is bruikbaar voor de afdelingen? Wat voor slijtage zien we? Is de uptime hoog genoeg?’

Ze kunnen niet tegen een stootje

Menselijk handelen versus slijtage

‘De leverancier verzorgt ook presentaties op diverse afdelingen in ons ziekenhuis, vooral om de bewustwording bij de gebruiker te vergroten. Vaak weet men niet hoe duur een flexibele endoscoop is – dat kan variëren van 35.000-40.000 euro tot 100.000 voor endoscopen waar je bijvoorbeeld ook echobeeld mee kan genereren.

Het zijn kwetsbare apparaten waar je zorgvuldig mee om moet gaan, ze zijn gevoelig voor een stootje. En dus is het een kwestie van veel educatie richting de gebruikers: bijvoorbeeld houd de bak niet te schuin bij het vervoer want dan gaat de scoop glijden. Vooral het patiëntdeel met de camerachip en de lens is gevoelig. En er is echt ook maar één manier om de scoop op een natuurlijke manier op te rollen.

Aan de slijtage is niet zoveel te doen. Het vele gebruik en het desinfectieproces heeft invloed op de staat van de endoscopen. Perazijnzuur is een agressief middel en “lost alles op”, dus uiteindelijk ook de verlijmingen aan het voorste deel van de scoop dat kan kwispelen. Het is helaas een feit dat de scopen te lijden hebben van het wassen. Het is een bekend probleem waar we samen met onze leverancier zeer alert op zijn. Dat doen we dus met de jaarlijkse controle, maar ook met de tussentijdse quicksan. Hetzelfde geldt voor de kwispelkabel; ook die is aan slijtage onderhevig. De gebruiker geeft dan aan “dat ze de hoek niet meer kunnen maken”, het kwispelen lukt niet meer omdat de staaldraad te ver is uitgerekt. Daar kan de gebruiker niets aan doen.’

Traceerbaarheid

‘Bij de MT hebben we alle apparatuur in Ultimo geregistreerd, dus ook de flexibele endoscopen. We houden bij wanneer het apparaat jaarlijks onderhoud heeft gekregen, van wanneer tot wanneer het apparaat op reparatie is geweest en welke onderdelen het betreft.

Daarnaast staat in ons EPD HiX precies per patiënt geregistreerd welke endoscoop gebruikt is, welke desinfectiemachine, welke droogkast en de exacte tijdstippen van de handelingen, zoals de tijd die tussen voorreiniging en wasmachine zit. Het traceersysteem is natuurlijk een norm waar je aan moet voldoen en een belangrijk onderdeel van de veiligheid.’

Preventieve check

‘Naast het jaarlijkse reguliere en verplichte onderhoud hebben we een tweede preventieve check ingesteld om problemen te voorkomen. Het is een quickscan die de leverancier bij ons in huis doet. MT en CSA stemmen samen de timing af zodat de scopen één voor één of per twee voor reparatie kunnen gaan. We merken slijtage bij de kwetsbare punten liever op voordat een scoop kapotgaat. Het gaat om bedrijfszekerheid, we willen storingen op de werkvloer voorkomen.’

Technische voorwaarden

‘Er is natuurlijk een keten van producten nodig naast de endoscoop – videoprocessor, koudlichtbron, monitor, ICT, en een computer voor het EPD – om ervoor te zorgen dat je beeld kan genereren. Per type scoop kan de videoprocessor en de lichtbron variëren. Daarnaast heb je ook te maken met voorkeuren op de werkvloer. Wij hebben in sommige kamers een extra meekijkmonitor aan de muur bevestigd. De gebruiker, die met zijn rug naar scopie-opstelling staat, kan zo makkelijker werken.’

Uitdagend vak

‘Ik zit hier nu zes jaar en vind de endoscopie en de CSA nog steeds heel erg interessant. Het zijn allemaal heel mooie technieken waar een techneutenhart sneller van gaat kloppen. Ons vakgebied is continu in ontwikkeling en verbreedt zich ook: er zijn steeds nieuwe toepassingen en mogelijkheden. En dus blijft het leuk.’